De kwaliteit van de wettelijke controles door de vier grootste accountantskantoren is de afgelopen jaren onvoldoende verbeterd. De accountancysector moet zo snel mogelijk maatregelen nemen om de kwaliteit te waarborgen en het publiek belang meer centraal te stellen.

Dit stelt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) in een donderdag gepubliceerd onderzoek (pdf) naar de kwaliteit van wettelijke controles en de kwaliteitsbeheersing en -bewaking door de vier grootste accountantsorganisaties, de zogenoemde Big 4 (Deloitte, EY, KPMG en PwC).

Het wemelt van de schandalen in de Nederlandse accountancysector de afgelopen jaren. Grote accountantskantoren zoals KPMG zijn geplaagd door boekhoudschandalen rond bedrijven en organisaties, waarbij ook de controlerende taak van de accountant ter discussie stond.

Veelbesproken zijn de affaires rond de bijna-ondergang van woningbouwvereniging Vestia en technisch dienstverlener Imtech.

De sector lijkt inmiddels ook zelf doordrongen van de urgentie dat fundamentele hervormingen noodzakelijk zijn, zodat onder anderen beleggers, pensioendeelnemers, consumenten en anderen kunnen vertrouwen op het oordeel van accountants, aldus de toezichthouder.

Kwaliteit onvoldoende verbeterd

De AFM heeft bij elk van de accountantsorganisaties tien wettelijke controles uit de periode 2012-2013 beoordeeld. Het aantal ‘onvoldoende’ controles bedraagt 4 bij Deloitte, 3 bij EY, 7 bij KPMG en 4 bij PwC.

"Het wezenlijke product van een accountant is het leveren van een controle van goede kwaliteit. Na ons eerste onderzoek uit 2010 hebben de accountantsorganisaties plannen geformuleerd om die kwaliteit te verhogen, maar we zien de effecten daarvan helaas onvoldoende terug in de jongste resultaten. Dat is een sombere constatering", aldus de AFM.

Cultuuromslag is noodzakelijk

"De Big 4 hebben verdergaande maatregelen aangekondigd naar aanleiding van ons onderzoek. De beroepsorganisatie NBA stelt bovendien verbeteringen binnen de gehele accountancysector voor. De AFM hoopt dat nu de basis is gelegd voor de noodzakelijke versterking van deze belangrijke sector en de cultuurverandering die daarvoor nodig is", aldus Gerben Everts, bestuurder bij de AFM.

De toezichthouder adviseert verder een raad van commissarissen verplicht te stellen voor accountantskantoren die organisaties van openbaar belang controleren. Ook wil de AFM bestuurders en commissarissen van accountantsorganisaties voortaan op geschiktheid kunnen toetsen.

Voorstellen van accountancysector

De werkgroep Toekomst Accountantsberoep van de sector presenteerde donderdag eveneens een rapport, met daarin voorstellen om de beschadigde reputatie van accountants te herstellen. Ook de werkgroep pleit voor een raad van commissarissen met externe leden, die het bestuur beloont op basis van haar kwaliteitsprestaties.

De accountants pleiten ook voor een beroepseed. Zij willen verder dat er een onafhankelijk instituut wordt opgericht, dat onder andere onderzoek doet naar incidenten.

Bonus beperken, salaris gelijk

Een ander voorstel is dat bestuursleden van accountantsfirma’s voortaan een winstonafhankelijke beloning ontvangen. Een bonus mag maximaal 20 procent van het salaris bedragen en mag alleen worden uitgekeerd als langetermijndoelstellingen zijn gehaald.

De werkgroep denkt niet dat het zinvol is om de salarissen van accountants te verlagen. Daar pleitte beleggersclub VEB juist wel voor, om de ‘graaicultuur’ aan banden te leggen. Een maximum op het salaris zal een besparing opleveren die kan worden gebruikt om de kwaliteit van de accountants te verbeteren, zo redeneert de organisatie.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl